Warmtepomp en vloerverwarming

Warmtepomp en vloerverwarming

Een comfortabel en energiezuinig huis begint bij een doordacht verwarmingssysteem. De combinatie van een warmtepomp en vloerverwarming is daarbij bijzonder effectief. Een warmtepomp werkt namelijk op lage temperatuur en haalt warmte uit de omgeving, terwijl een vloerverwarmingssysteem de warmte over een groot oppervlak verdeelt. In dit uitgebreide artikel leggen we uit hoe de warmtepomp werkt, waarom vloerverwarming zo geschikt is, welke soorten warmtepompen er zijn en hoe je de verschillende verwarmingssystemen kunt combineren.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt hij

Een warmtepomp is een toestel dat warmte uit de buitenlucht, de bodem of ventilatielucht haalt en deze via leidingen afgeeft aan je verwarmingsinstallatie. Een warmtepomp werkt namelijk als een omgekeerde koelkast: het koelmiddel verdampt bij lage temperatuur en condenseert bij een hogere temperatuur, waarbij het warmte afgeeft. Het rendement van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de Coefficient of Performance (COP); hoe hoger de COP, hoe efficiënter de pomp. Een lagere aanvoertemperatuur zorgt voor een hogere COP, waardoor de pomp minder stroomverbruik verbruikt en energiezuinig functioneert.

Warmtepompen bestaan in verschillende uitvoeringen, waaronder water warmtepomp (water/water), lucht/water‑warmtepomp en ventilatielucht/warmtepomp. Deze soorten warmtepompen vergen elk hun eigen installatie en warmtebron. In een volledig warmtepomp-systeem verwarmt de pomp niet alleen de vloerverwarming maar ook warm tapwater. Kies je voor een hybride warmtepomp, dan blijft er een cv-ketel aanwezig die alleen bijspringt op koude dagen. Een hybride warmtepomp werkt daarmee uitstekend als tussenoplossing.

Vloerverwarming met een warmtepomp

Vloerverwarming combineren met een warmtepomp heeft diverse voordelen. Omdat de warmtepomp op lage temperatuur werkt, is vloerverwarming die over een groot oppervlak ligt de ideale warmteafgifte. De leidingen liggen dicht bij elkaar in de vloer, waardoor er een gelijkmatige warmteverdeling ontstaat. Traditionele radiatoren vragen vaak een hogere temperatuur van de cv‑ketel; vloerverwarming werkt juist bij lagere temperaturen van 25 tot 40 °C. Hierdoor hoeft de warmtepomp minder hard te werken en daalt het stroomverbruik.

Bijkomend voordeel is dat een warme vloer een aangename stralingswarmte geeft. Het vloerverwarmingssysteem blijft langere tijd warm doordat het beton of de afwerkvloer warmte buffert, waardoor de pomp niet continu aan‑ en uit hoeft te schakelen. Dit verlengt de levensduur en vermindert het verbruik. Een open verdeler kan gebruikt worden om verschillende circuits te regelen en zorgt voor een optimale aanvoer temperatuur per ruimte. Let wel: voor het beste resultaat is een huis goed geïsoleerd noodzakelijk.

Aanvoertemperaturen en rendement

Een lagere aanvoertemperatuur is cruciaal voor een hoog rendement van de warmtepomp. Hoe lager de temperatuur van het verwarmingswater, hoe efficiënter het systeem. Kies daarom voor lage aanvoertemperaturen en stel de weersafhankelijke regeling zo in dat de aanvoer automatisch wordt aangepast aan de buitentemperatuur. Bij vloerverwarming wordt veelal gewerkt met water tussen 25 en 40 °C, terwijl traditionele radiatoren 60–80 °C vragen. Door het temperatuurverschil te beperken, verkrijg je een betere warmteoverdracht en verlaag je het temperatuurverschil tussen bron en afgiftesysteem. Dit is niet alleen energiezuinig, het zorgt ook voor een lagere energierekening.

Een optimale aanvoertemperatuur bereik je door het systeem goed in te regelen. Laat de leidingen op de juiste afstand van elkaar liggen en zorg voor voldoende warmteafgifte. Gebruik een thermostaat die de verdeler aanstuurt, zodat het vloerverwarmingssysteem alleen verwarmt wanneer dit nodig is. Bij grote woonruimtes of meerdere zones kan een open verdeler met meerdere groepen worden toegepast voor een betere balans tussen warm en koud water.

Verschillende soorten warmtepompen

Onder de noemer warmtepompen vallen verschillende systemen. Hieronder bespreken we de belangrijkste soorten warmtepompen en hun werking in combinatie met vloerverwarming.

Water warmtepomp (water/water)

Een water warmtepomp onttrekt warmte aan grondwater of aan een gesloten bodemlus in de tuin. Deze warmtebron heeft een stabiele temperatuur, waardoor de pomp efficiënt blijft werken, ook in de winter. De leidingen voor de bodemlus worden op grote diepte in de grond geplaatst. Dit type warmtepomp levert zowel vloerverwarming als warm tapwater. Het systeem is zeer energiezuinig, maar de investering en installatie vergen ruimte en een erkende installateur.

Lucht/water‑warmtepomp

Een lucht/water‑warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en geeft deze via een warmtewisselaar af aan het water in de vloerverwarming. Je hebt een buitenunit en een binnenunit nodig; de buitenunit kan geluid maken, dus een goede plaatsing is belangrijk. Omdat de temperatuur van de buitenlucht varieert, schommelt het rendement. Moderne lucht/water‑systemen blijven echter efficiënt tot lage temperaturen en zijn ideaal voor nieuwbouw en renovatie. Ze leveren ook warm tapwater.

Ventilatielucht/water‑warmtepomp

Een ventilatielucht/water‑warmtepomp gebruikt de warmte in de afvoerlucht van mechanische ventilatie. Dit systeem recupereert warmte die anders verloren gaat. Het is geschikt voor goed geïsoleerde woningen met een ventilatiesysteem en kan zowel voor vloerverwarming als voor warm tapwater zorgen. Omdat de hoeveelheid ventilatielucht beperkt is, wordt het vaak toegepast als hybride warmtepomp in combinatie met een cv-ketel.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een kleine warmtepomp met een cv-ketel. De warmtepomp levert het grootste deel van de warmte bij lage temperaturen; de ketel springt bij wanneer er meer vermogen nodig is, bijvoorbeeld tijdens koude winterdagen of voor warm tapwater. De hybride warmtepomp is vooral interessant voor bestaande woningen waar traditionele radiatoren aanwezig zijn. Het verlaagt het gasverbruik en laat toe om later eenvoudig over te stappen naar een volledige warmtepomp.

Volledige warmtepomp (all‑electric)

Een volledige warmtepomp vervangt de cv-ketel volledig. Het systeem levert warmte voor de vloerverwarming en warm tapwater. Vaak wordt er een buffervat of boiler geplaatst om voldoende warm water op te slaan. Een volledig warmtepomp-systeem is bijzonder energiezuinig; combineer het met zonnepanelen voor een vrijwel energieneutrale woning. Laat de installatie uitvoeren door een erkende installateur voor optimale prestaties.

Vloerkoeling

Een warmtepomp kan niet alleen verwarmen maar ook koelen. Bij actieve koeling wordt de warmtepomp omgekeerd: hij onttrekt warmte aan de woning en geeft die af aan de buitenlucht of het grondwater. Bij passieve koeling in een water warmtepomp wordt koud water van circa 18 °C door de leidingen van de vloerverwarming gepompt. Dit koude water koelt de vloeren licht en zorgt voor aangename verkoeling in de zomer. Let erop dat niet elke vloerafwerking geschikt is voor koeling; het parket kan bijvoorbeeld minder goed tegen grote temperatuurwisselingen.

Vloerverwarming combineren met andere verwarmingssystemen

Een warmtepomp vloerverwarming is ideaal voor nieuwbouw, maar hoe zit het bij renovatie? Je kunt vloerverwarming combineren met traditionele radiatoren of convectoren. In bestaande woningen waar vloerverwarming ligt op de begane grond kunnen bovenverdiepingen worden verwarmd met lage temperatuur radiatoren. Deze radiatoren hebben een groter oppervlak of een ingebouwde ventilator, zodat ze voldoende warmte afgeven bij lage aanvoertemperaturen. De cv-ketel kan worden vervangen door een hybride warmtepomp, terwijl de radiatoren behouden blijven. Gebruik een open verdeler om de verschillende circuits goed te laten functioneren.

Convectoren en ventilatorconvectoren zijn eveneens geschikt voor lage temperatuurverwarming. Ze blazen warme lucht door middel van een ventilator en leveren daardoor meer vermogen bij lagere temperaturen. Bij het aansluiten van radiatoren en vloerverwarming op hetzelfde systeem is een correcte balans tussen de aanvoer en retour essentieel. Een erkende installateur kan de optimale oplossing bepalen en het systeem juist inregelen.